Phanh đĩa ô tô – Hệ thống an toàn đảm bảo cho xe ô tô

Hiện nay trên thị trường như cầu sử dụng ô tô đi lại ngày càng nhiều cho nên hệ thống phanh xe cũng được quan tâm chú ý tới. Một trong những hệ thống phanh được sử dụng phổ biến đó là phanh đĩa xe ô tô. Cùng tìm hiểu về cấu tạo phanh đĩa ô tô và cách thức hoạt động của nó để biết tại sao chúng lại được đánh giá cao về độ an toàn.

Cấu tạo phanh đĩa ô tô

Phanh đĩa ô tô được cấu tạo bởi một đĩa phanh gắn cố định trên phần trục quay và sẽ chuyển động cùng với bánh xe khi xe vận hành chuyển động. Thông thường, phần đĩa phanh này sẽ được đục lỗ hoặc kẻ rãnh chứ không hề bằng phẳng. Mục đích của những lỗ hoặc rãnh trên đĩa phanh này là giúp tối ưu hóa khả năng tản nhiệt cho hệ thống.

Về cơ bản thì cấu tạo phanh đĩa ô tô sẽ gồm 4 bộ phận chính sau:

1. Ngàm phanh (Caliper)

Cấu tạo phanh đĩa ô tô ngàm phanh hay còn gọi là cùm kịp phanh. Chúng giúp giữ các má phanh và ép chúng tỳ sát với mặt đĩa phanh để tạo ra lực phanh. Về thiết kế thì cùm kẹp phanh có 2 dạng là cùm kẹp phanh cố định và cùm kẹp phanh dạng trôi.

2. Đĩa phanh (roto)

Bộ phận thuộc cấu tạo phanh đĩa ô tô này được gắn cố định trực tiếp trên cụm may-ơ bánh xe. Đĩa phanh thường được xẻ rãnh hoặc đục lỗ chứ không phải là một bề mặt phẳng hoàn toàn. Mục đích chính là để tối ưu khả năng tản nhiệt cho hệ thống phanh.

Phanh đĩa xe ô tô thường được chế tạo từ vật liệu có khả năng chịu lực tốt. Hoặc những kim loại có độ bền cao và ít hư hỏng trong quá trình sử dụng. Tuy nhiên, sau một thời gian dài thì bề mặt đĩa phanh cũng sẽ bị mài mòn đi, xước do má phanh đã quá mòn.

Bên cạnh đó, đĩa phanh ô tô cũng có thể gặp những vấn đề như cong vênh hay nứt vỡ. Nếu như chịu tác động mạnh của các lực lớn như xảy ra va chạm tai nạn giao thông.

3. Má phanh (Brake pads)

Bộ phận má phanh ô tô là một khối thống nhất, gồm 2 cặp được lắp đặt đối xứng hai bên đĩa phanh. Khi bóp phanh, 2 má phanh sẽ thực hiện kẹp chặt lấy đĩa phanh và khiến xe giảm tốc độ. Trên má phanh được xẻ rãnh có tác dụng tản nhiệt, thoát bụi bám trong quá trình hoạt động. Má phanh thường được chế tạo từ các vật liệu như hợp kim, gốm, kevlar…

4. Pittong điều khiển dầu

Phanh đĩa xe ô tô sử dụng pittong (dầu) để truyền lực tới má phanh. Dầu phanh đĩa của xe thường là loại chuyên dụng. Khi có lực tác động, pittong sẽ ép má phanh tỳ sát mặt đĩa và tác động trực tiếp giúp cho xe dừng lại.

Ngoài 4 bộ phận chính trên cấu tạo phanh đĩa ô tô còn có một số bộ phận khác như bộ lọc khí, lò xo…

Nguyên lý hoạt động

Khi tài xế xe tác động lực lên bàn đạp phanh. Phanh sẽ đẩy pittong bằng việc gia tăng áp suất dầu trong các đường ống dầu và xylanh của bánh xe, tấm má phanh sẽ ép vào đĩa phanh và má phanh đĩa kẹp cả hai bên của rô tô phanh đĩa.

Từ đó sẽ sinh ra áp lực ma sát cho đĩa phanh và moay-ơ bánh xe giảm dần tốc độ quay hoặc khiến các lốp xe ô tô dừng lại theo ý muốn của người lái.

Khi người lái rời chân khỏi bàn đạp chân phanh ô tô thì áp suất trong hệ thống dầu phanh sẽ bị giảm nhanh chóng. Nhờ vào sự biến dạng của vòng đệm kín dầu mà pít tông và má phanh đĩa xe ô tô sẽ rời khỏi đĩa phanh.

Dựa vào cấu tạo phanh đĩa ô tô có thể nhận thấy ưu nhược điểm của chúng.

Ưu điểm của phanh đĩa ô tô

Do có thể tạo ra lực ma sát lớn nên có độ hiệu quả cao hơn so với loại phanh tang trống xe ô tô. Trọng lượng của phanh đĩa nhẹ hơn phanh tang trống, giúp giảm trọng lượng xe.

Thời gian thực hiện phanh dừng xe chưa tới 0.5 giây từ lúc dẫm chân truyền đến khay dầu, ép dầu vào trong pittong và pittong sẽ trực tiếp ép hai má phanh vào địa phanh. Qua đó thời gian dừng rất nhanh và gần như sẽ không có khoảng trượt nhiều như các loại phanh khác.

Khả năng tản nhiệt tốt do đĩa phanh được đục lỗ hoặc xẻ rãnh nên có thể duy trì phanh hiệu quả trong một khoảng thời gian dài, giảm thiểu nguy cơ cháy phanh và tăng độ bền cho phanh.

Nhược điểm phanh đĩa ô tô

Xét về cấu tạo phanh đĩa ô tô có thiết kế lộ ra ngoài và má phanh để hở nên dễ bám nước, bụi bẩn. Cho nên cần phải thường xuyên vệ sinh để tránh hư hỏng hệ thống phanh. Cần phải thường xuyên thay dầu định kỳ vì phanh đĩa ô tô phụ thuộc nhiều vào dầu.

Má phanh dễ nhanh mòn do ma sát do quá trình phanh diễn ra nhanh và mạnh. Trong nhiều tình huống bất ngờ nếu tác động quá nhanh, nếu ABS trên xe ô tô không hoạt động tốt sẽ khiến hệ thống phanh đĩa bị bó cứng, dẫn tới tình trạng lật, trượt xe khi phanh gấp.

Cách bảo dưỡng phanh đĩa ô tô

Nếu không thực hiện bảo dưỡng phanh đĩa ô tô định kỳ đúng cách sẽ khiến cho hệ thống phanh xe gặp phải một số hư hại nghiêm trọng. Đặc biệt, chúng còn ảnh hưởng nghiêm trọng đối với an toàn của chủ xe và những người đồng hành khi di chuyển. Cho nên, giải pháp được đặt ra lúc này là sử dụng một số dung dịch bảo dưỡng phanh ô tô như chất vệ sinh thắng xe hay mỡ bò chịu nhiệt. Không chỉ giúp làm sạch, vệ sinh các vết bẩn bám trên phanh xe ô tô. Chúng còn bảo dưỡng phanh xe tốt nhất trước các tác nhân gây hại từ môi trường sống xung quanh.

Quy trình bảo dưỡng phanh ô tô 

Để thực quá trình bảo dưỡng phanh ô tô có thể tiến hành trong vài giờ đồng hồ. Tuy nhiên, chúng lại đảm bảo được tính năng an toàn cho bạn mỗi khi tham gia giao thông.

Bước 1: Tháo ốc phía sau bộ giá phanh

Hãy sử dụng loại cờ lê chuyên dụng để thực hiện công việc tháo ốc phía sau bộ giá phanh. Nếu như xe có hệ thống cảm biến độ mòn, hãy rút chốt cắm ra. Sau đó bạn nhấc lên bộ giá đỡ ra khỏi đĩa phanh rồi mới tiến hành tháo đến các má phanh.

Bước 2: Rút suốt trượt phía bên ngoài đĩa phanh

Sau khi đã thực hiện tháo rời tất cả các bộ phận suốt trượt bên ngoài đĩa phanh rồi. Hãy giữ chúng vào một chiếc hộp hoặc để ở một vị trí sạch sẽ nào đó.

Bước 3: Sử dụng dung dịch vệ sinh phanh ô tô

Ở bước này bạn sử dụng các loại dung dịch vệ sinh phanh chuyên dụng để vệ sinh chiếc cùm đỡ trong cấu tạo phanh đĩa ô tô – giá đỡ phanh. Thực hiện vệ sinh các chi tiết bằng nhựa và cao su nhẹ nhàng. Lau chùi sạch sẽ bụi bẩn, gỉ sắt bên trong khe rãnh, ngóc ngách của bộ giá đỡ.

Bước 4: Bôi mỡ lên phanh ô tô

Sau khi suốt trượt bạn hãy tiến hành bôi mỡ vào bộ phận này. Sử dụng mỡ bò chuyên dụng để bảo vệ má phanh, loại bỏ tiếng rít giúp tăng độ cứng, tuổi thọ cho má phanh được lâu. Đưa phần chốt vào lỗ thực hiện kiểm tra độ trơn trượt xem đã đạt yêu cầu chưa.

Bước 5: Hoàn tất công việc bảo dưỡng

Tiến hành lắp ráp các chi tiết vào nguyên vị trí ban đầu lần lượt sẽ là bộ cùm phanh, má phanh, bộ giá phanh rồi siết chặt con ốc và cắm đường dây hệ thống cảm biến vào.

Bước 6: Lắp bánh xe lại

Bạn thực hiện lắp bánh xe, vặn lại đủ và chặt các con ốc đã tháo ra trước đây. Và siết chặt lại các ốc bánh xe.

Một số vấn đề thường gặp về phanh đĩa ô tô

Một số vấn đề về sử dụng phanh đĩa xe ô tô mà bạn cần chú ý về phanh đĩa xe ô tô:

• Bị bó khi sử dụng.
• Có tiếng kêu két két khi đạp phanh.
• Đạp phanh nặng: nguyên nhân có thể do trợ lực phanh gặp vấn đề.
• Phanh bị rung giật hoặc trượt do guốc, má phanh bị mòn hoặc hư hỏng.
• Rò rỉ dầu ở hệ thống phanh đĩa.
• Má phanh bị mòn hoặc bị biến dạng

Bạn cần phải xác định được rõ nguyên nhân hư hỏng phanh trước khi đưa ra biện pháp xử lý. Trong một số trường hợp, bạn cần phải láng lại đĩa phanh ô tô hoặc thay mới các chi tiết như má phanh, thắng đĩa ô tô… nếu cần. Ngoài ra bạn cần thường xuyên kiểm tra và bảo dưỡng hệ thống phanh đĩa ô tô để chúng được hoạt động trơn tru và an toàn khi sử dụng.

Trên đây là các thông tin về phanh ô tô cũng như cấu tạo phanh đĩa ô tô. Hy vọng qua bài viết, bạn đọc đã có được những thông tin hữu ích trong việc chăm sóc và bảo vệ chiếc xe của mình đảm bảo lưu thông an toàn.